Κρίση πανικού: Εχθρός ή φίλος;

«Κρίση» και «πανικός»…δύο λέξεις που ηχούν απειλητικά και δημιουργούν φόβο και πολλές φορές τρόμο.

Ταχυπαλμία, αίσθηση έλλειψης οξυγόνου, εφίδρωση, ναυτία, μούδιασμα στο κεφάλι ή/και σε μέρη του σώματος, αίσθηση «μυρμηγκιάσματος», τρεμούλα, αίσθηση πνιγμού, φόβος και τρόμος ότι κάτι κακό θα πάθετε ή/και ότι θα τρελαθείτε. 

Αυτά είναι τα πιο συνήθη συμπτώματα της «κρίσης πανικού», τα οποία εμφανίζονται αιφνίδια και χωρίς συνήθως προφανή αιτία. Κάποια από αυτά ανήκουν και στη συμπτωματολογία του εμφράγματος και του εγκεφαλικού και αυτός είναι ένας από τους λόγους που προκαλούν ακόμα μεγαλύτερο φόβο στους παθόντες. Έτσι, συχνά ακολουθούν μία σειρά από εξετάσεις, ώστε τα άτομα που βιώνουν τις κρίσεις να ακούσουν τελικά από τους γιατρούς «Είναι όλα στο μυαλό σου. Είναι ψυχολογικό»

Τί σημαίνουν οι παραπάνω δύο φράσεις και πώς συνδέονται το «μυαλό», η ψυχολογική μας κατάσταση και το σώμα μας;

Ενας από τους μηχανισμούς αυτοπροστασίας που διαθέτει το ανθρώπινο σύστημα είναι ομηχανισμός «μάχη-φυγή». Ο μηχανισμός αυτός ενεργοποιείται όταν αισθανόμαστε κάποια απειλή από το περιβάλλον. Ο εγκέφαλος δίνει εντολή για παραγωγή αδρεναλίνης, το αίμα πηγαίνει στους μυς για να μπορέσουμε να κινητοποιηθούμε, αυξάνονται οι παλμοί της καρδιάς, παράγεται ιδρώτας και η αναπνοή μας γίνεται ρηχή και γρήγορη. Ο μηχανισμός αυτός μπορεί να μας σώσει τη ζωή όταν υπάρχει μία πραγματικά απειλητική κατάσταση. Για παράδειγμα, μας επιτίθεται κάποιος στο δρόμο και χάρη σε αυτές τις αλλαγές, μπορούμε να παλέψουμε μαζί του ή να τρέξουμε. Ο ίδιος μηχανισμός είναι αυτός που ενεργοποιείται στην «κρίση πανικού». Μόνο που σε αυτή την περίπτωση φαίνεται να μην υπάρχει απειλή. Και συνήθως δεν υπάρχει απειλή για τη ζωή, υπάρχει, όμως, απειλή σε συναισθηματικό επίπεδο. Και αυτό είναι μία στρεσογόνος κατάσταση, που πολλές φορές δε γίνεται αντιληπτή συνειδητά και είναι αρκετή για να ενεργοποιήσει αυτόν το μηχανισμό.

Η κρίση πανικού περιγράφεται κάποιες φορές στο χώρο της ψυχικής υγείας ως ένας «λάθος συναγερμός» που εκεπέμπεται από το σύστημά μας. Συμφωνώ με το «συναγερμός» και διαφωνώ με το «λάθος».

Η προσωπική μου γνώμη, μέσα από την εμπειρία μου με τους θεραπευόμενούς μου και την κατανόηση της σοφίας του ανθρώπινου συστήματος: ερέθισμα-συναίσθημα-σωματική αντίδραση είναι ότι η κρίση πανικού είναι μία κραυγή για βοήθεια. Η ψυχή μας ζητάει από το σώμα μας να μας αφυπνίσει. Και το σώμα σημαίνει συναγερμό, φωνάζοντας «Κάνε κάτι»!

Οι προσωπικές μου παρατηρήσεις μού έχουν δείξει ότι τα άτομα που βιώνουν κρίσεις, είναιάτομα που δεν εκφράζουν σημαντικά γι’ αυτούς συναισθήματα, ανάγκες και «θέλω» και όπως λένε οι ίδιοι «τα καταπίνουν», «τα κρατάνε μέσα τους», «τα βουλώνουν», «τα θάβουν». Ας πάρουμε ως παράδειγμα έναν άνθρωπο που όταν εισπράτει προσβολή ή υποτίμηση, νιώθει θυμό ή φόβο αλλά έχει μάθει να μην εκφράζει αυτά τα συναισθήματα. Το αυτόνομο νευρικό σύστημα στέλνει το σήμα της «απειλής» στον εγκέφαλο και παράγεται αδρεναλίνη. Αυτό προκαλεί αυτό που ονομάζουμε ένταση ή υπερδιέγερση του συστήματος (το μηχανισμό μάχη-φυγή που περιγράφεται παραπάνω). Η βιοχημεία του σώματος αλλάζει. Αν ο άνθρωπος αυτός «δράσει», εκφράσει αυτό που αισθάνεται και ολοκληρωθεί θετικά για τον ίδιο αυτή η κατάσταση, η αδρεναλίνη μετατρέπεται σε ενέργεια που καταναλώνεται και η κορτιζόλη επαναφέρει το σύστημα στην «ομοιόσταση», δηλαδή το άτομο νιώθει και πάλι ηρεμία. Αν το άτομο επιλέξει να μην εκφράσει τα συναισθήματά του, τις σκέψεις του, τα θέλω του και αυτό είναι κάτι που κάνει συχνά, τότε παραμένει σε αυτή την «απειλητική κατάσταση» και η ισορροπία του συστήματος διαταράσσεται. Το σύστημα, δηλαδή, βρίσκεται σε αυτή την απειλητική κατάσταση κάθε φορά που το άτομο εισπράττει ένα γεγονός ως απειλή και δεν κάνει κάτι για να αντιμετωπίσει αυτή την απειλή. Και αφού δεν κάνει το άτομο, κάνει το σώμα του! Παίρνει τα ηνία και του στέλνει σήματα συναγερμού, έτσι ώστε να συνειδητοποιήσει την «απειλή» να συνειδητοποιήσει ότι «κάτι δεν κάνει καλά», κάποια ανάγκη του παραβιάζει και να δράσει!

Είτε έχετε βιώσει την κρίση πανικού είτε όχι, σας προτείνω τα ακόλουθα για να προστατεύσετε και να φροντίσετε την ψυχή και το σώμα σας.

Ρωτήστε τον εαυτό σας:

Ποιά ανάγκη μου παραβιάζω;

Ποιά «θέλω» μου δεν εκφράζω;

Ποιά συναισθήματα δεν εκφράζω;

Πώς σταματάω τον εαυτό μου από το να εκφραστεί; Με ποιό τρόπο το κάνω;

Εισάγετε στην καθημερινότητά σας ολιγόλεπτες ασκήσεις διαφραγματικής αναπνοής.Αφιερώστε δύο-τρεις φορές τη μέρα, πέντε-δέκα λεπτά στον εαυτό σας και απλά αναπνεύστε. Αναπνεύεστε, αργά, βαθιά και συνειδητά.

Παρατηρήστε στην καθημερινότητά σας αυτά που συμβαίνουν στο σώμα σας, ευχάριστα και δυσάρεστα. Παρατηρήστε τις σωματικές σας αισθήσεις, π.χ. σφίξιμο στο στομάχι, αίσθηση πνιγμού, ανακούφιση, ηρεμία. Δώστε φωνή στο σώμα σας. Φανταστείτε ότι κάθε όργανο, κάθε μέρος του σώματός σας έχει φωνή και περιμένει να σας μιλήσει. Ακούστε το…Αν για παράδειγμα νιώθετε μυρμήγκιασμα στο κεφάλι, εστιάστε στο κεφάλι και φανταστείτε ότι σας μιλάει. Τί έχει να σας πεί?

Αν έχετε βιώσει την κρίση πανικού, αφού τα κάνετε αυτά, ρωτήστε τον εαυτό σας «Η κρίση πανικού είναι εχθρός ή φίλη μου»…;

Ανθή Μπελλέ για την Ατλαντίδα: http://atlantida.com.gr

www.anthibelle.gr