Ψυχημειολογία (Psychimology): Μια συνδυαστική προσέγγιση της ερμηνείας των ονείρων

Τα όνειρα έχουν συναρπάσει κάθε λαό σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας. Οι άνθρωποι, θεωρώντας ότι τα όνειρα έχουν κάτι το μυστήριο και μαγικό, τους έδιναν πάντοτε μεγάλη και, πολλές φορές, ιερή σημασία.

Τα όνειρα αποτελούσαν για αρκετές κουλτούρες και αρχαίους πολιτισμούς θεϊκά μηνύματα και η αποκωδικοποίησή τους ήταν δουλειά ανθρώπων με υποτιθέμενες ειδικές ικανότητες στην υπηρεσία των θεών και των αρχόντων. 

Ακόμα και σήμερα βέβαια, μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων πιστεύει στη μεταφυσική ιδιότητα των ονείρων και πολλοί αναζητούν σε αυτά μηνύματα από άλλους κόσμους ή στοιχεία για το μέλλον.

Ισως ακομα και να ήταν η αιτία που ο άνθρωπος στις αρχές τις ιστορίας του δημιούργησε τον μεταφυσικό κόσμο και ξεχώρισε την ψυχή από το σώμα. Είναι λοιπόν εκπληκτικό, το ότι παρόλο που τα όνειρα είναι τόσο σημαντικά στην ανθρώπινη ύπαρξη, δεν τα καταλαβαίνουμε πολύ καλά. Ξοδεύουμε πολλά χρόνια από τις ζωές μας βλέποντας όνειρα και καμία άλλη δραστηριότητα δεν έχει επηρεάσει τόσο πολύ την φαντασία μας. Παρόλο όμως που είναι τόσο σημαντικά ακόμα δεν γνωρίζουμε ακριβώς το γιατί και πώς συμβαίνουν.

Μια σύντομη επισκόπηση [1] δείχνει ότι δεν υπάρχει μόνο μία θεωρία ή ερμηνεία για την αιτία των ονείρων που να είναι αποδεκτή από το σύνολο των ψυχολόγων και υπάρχουν τόσες προτάσεις και σχολές όσες και ο αριθμός των επαγγελματιών που ασχολούνται με το θέμα επί δεκαετίες. Ένα πράγμα όμως στο οποίο συμφωνούν οι περισσότεροι είναι ότι κάθε όνειρο πρέπει να αξιολογείται με βάση τον άνθρωπο που το είδε και σε αναφορά πάντα με τις δικές του εμπειρίες και καταστάσεις. 

Θα μπορούσαν όλες αυτές οι υποθέσεις, ή τουλάχιστον οι περισσότερες, να ισχύουν ταυτόχρονα. Ο εγκέφαλος εξάλλου είναι αρκετά πολύπλοκος για να περιορίζεται από μια μόνο λειτουργία και να περιγράφεται από μόνο μια θεωρία. Αν για παράδειγμα έχω ένα επαναλαμβανόμενο εφιάλτη ότι περπατώ σε ένα κήπο γεμάτο φίδια, τότε αυτό θα μπορούσε κατά τη γνώμη μου να έχει πολλαπλές ερμηνείες. 

Ένα τέτοιο άσχημο όνειρο ίσως σημαίνει ότι με βασανίζει η φοβία μου για αυτά τα ερπετά (το έκδηλο), ότι το μυαλό μου κάνει πρόβες αντιμετώπισής τους αφού με απασχολεί το θέμα τόσο πολύ, ότι συμβολίζουν μια πιο σκοτεινή μου σκέψη ή επιθυμία (το άδηλο), και ότι ίσως αποφεύγω ένα πρόβλημα του οποίου η μόνιμη παρουσία προκαλεί ένα συναίσθημα που μόνο με τέτοιες εικόνες μπορεί το μυαλό μου να το αναπαράγει. 

Οι θεωρίες και προτάσεις που παραθέτουν οι νευροεπιστήμονες είναι επίσης αρκετές και ποικίλουν [1]. Έτσι, δεν υπάρχει ούτε σε αυτό το στρατόπεδο συμφωνία για το αν τα όνειρα εξυπηρετούν συγκεκριμένο σκοπό ή αν είναι αποτέλεσμα τυχαίων σημάτων που ενεργοποιούνται από άλλες διαδικασίες. 

Σίγουρα είναι πιο δύσκολο να γίνει ερμηνεία συγκεκριμένων ονείρων υπό το πρίσμα της νευροεπιστήμης και όλων των μοντέλων που εχουν περιγραφει μεχρι τωρα. 

Η επιστήμη όμως αποκαλύπτει συνεχώς τις χημικές διεργασίες που κρύβονται πίσω από αναρίθμητες ψυχολογικές καταστάσεις και συναισθήματα, ενώ ταυτόχρονα η φαρμακολογία επιδεικνύει μεγάλη ικανότητα χειρισμού και ελέγχου αυτών των καταστάσεων, οπότε είναι θέμα χρόνου να ξεφύγουμε από τις αναφορές σε αόριστες και μυστήριες πτυχές του ανθρώπου και να δούμε ότι η ψυχολογία είναι η εξωτερίκευση και η έκφραση των χημικών και νευροφυσιολογικών διεργασιών του εγκεφάλου. Να δούμε δηλαδή ότι η συνολική συμπεριφορά του ατόμου είναι το αποτέλεσμα των βιολογικών διεργασιών σε αλληλεπίδραση με τον κόσμο που μας αποκαλύπτουν οι αισθήσεις. 

Βασισμένος λοιπον σε ολες τις υποθεσεις και θεωριες της υπαρχουσας βιβλιογραφιας σε συνδυασμοί με την εμπειρικη αναλυση ειναι οτι η απαντηση ίσως βρίσκεται στις αλλαγές των επιπέδων των νευροδιαβιβαστών και άλλων βιοχημικών μορίων κατά τις βιωματικές μας εμπειρίες. Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε ποια είναι η χημική υπογραφή κάθε συναισθήματος και εμπειρίας στον εγκέφαλο. 

Ίσως τα όνειρα είναι το αποτέλεσμα της αποκατάστασης της βιοχημικής ισορροπίας έπειτα από κάθε αλλαγή που φέρνει μια νέα ημέρα και όλα αυτά τα στάδια ύπνου και διαφορετικών ονείρων να οφείλονται στις διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου που επηρεάζονται. Μια τέτοια προσέγγιση θα συνδύαζε την ψυχολογική και νευροφυσιολογική πτυχή του θέματος και ίσως εξηγούσε το γεγονός ότι, παρόλο που τα όνειρα διαφέρουν ανάλογα με τη ζωή του καθενός, υπάρχουν ομοιότητες και κοινή θεματολογία. 

Το πάντρεμα μεταξύ συναισθημάτων, επιθυμιών και μνήμης που αναφέρουν οι ψυχολόγοι και οι νευροεπιστήμονες θα γίνει όταν αποκαλύψουμε τις χημικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια κάθε νέας πληροφορίας ή ερεθίσματος που δεχόμαστε. Δεν είναι τυχαιο οτι συγκεκριμένες συναισθηματικες καταστασεις δημιουργουν ονειρα με κοινή ή συχνη θεματολογια αλλά και το γεγονος οτι οποιαδηποτε συναισθηματικη φορτιση επερχεται μια μειωση της εντασης ύστερα απο καποιες ωρες υπνου και το επομενο πρωινο μας βρισκει σχετικα αποφορτισμενους. Αυτη την προσεγγιση την ονομαζω Ψυχημειολογία (Psychimology) και αποτελει μια συνδυαστικη προσέγγιση στο θεμα της ερμηνειας των ονειρων και μια νεα υποθεση.

Διεισδύοντας όλο και περισσότερο στον κόσμο των ονείρων και του ύπνου οδηγούμαι στο συμπέρασμα ότι μαθαίνουμε περισσότερα για τον εγκέφαλο και τις κρυμμένες δυνατότητες ή αδυναμίες του όταν κοιμόμαστε και όχι όταν είμαστε ξύπνιοι. Θα μπορούσε να πει κάποιος, ότι εάν η συνειδητή μας ύπαρξη χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια επιβίωσης με βάση τις εξωτερικές πληροφορίες που μας μεταφέρουν οι αισθήσεις μας, τότε η λειτουργία του εγκεφάλου είναι επικεντρωμένη σε συγκεκριμένους στόχους και περιορισμένη. Κατά τη διάρκεια του ύπνου όμως, ο εγκέφαλος λειτουργεί περισσότερο ελεύθερα και αυτόνομα δίχως εξωτερικές παρεμβάσεις αποκαλύπτοντας μας πολλά περισσότερα, όχι μόνο για εμάς τους ίδιους, αλλά και για τον κόσμο στον οποίο ζούμε. 

[1] Η Επιστήμη Των Ονείρων:Θεωρίες Και Ερμηνείες Μιας Παράλληλης Πραγματικότητας, Δρ Σπύρος Κιτσινέλης, ISBN: 978 – 960 – 92734 – 1 – 1 , www.the-nightlab.com 

http://www.e-psychology.gr/